انواع روشهای پرداخت مزد

شما اگر بعنوان یک کارفرما در جایی مشغول بودید از چه نوع مزدی برای پرسنل خود استفاده میکردید؟ کارفرمایان به تناسب کاری که دارند و براساس نوع و ماهیت فعالیتشون کارگران را به کار می گمارند و بر اساس آن مزد پرداخت می کنند .در این مقاله سعی داریم انواع شکل به کارگیری نیروی انسانی و نحوه پرداخت مزد آنها را توضیح دهیم.

ابتدا تعریفی که قانون کار از دریافتی که کارگر بایت در اختیار قراردادن نیروی کار خود دریافت می کند را بیان می کنیم.

حق السعی

بر اساس ماده 7 قانون کار ، کارگر در قبال ارایه نیروی کار خود، حق السعی را دریافت می کند که این حق السعی ممکن است به روش های متعدی محاسبه و پرداخت گردد.

بر اساس ماده 1 قانون کار کلیه کارفرمایان ، کارگران، کارگاه ها، موسسات تولیدی ، صنعتی ، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می باشند.

ماده 34 قانون کار حق السعی را اینگونه تعریف کرده است ” کلیه دریافت های قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد یا حقوق ، کمک عایله مندی ، هزینه های مسکن ، خواروبار، ایاب و ذهاب،مزایای غیر نقدی ، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آن ها دریافت می نماید را حق السعی می نامند ”

در این قسمت انواع نظام مزدی که کارگر می تواند انجام دهد و درقبال آن حق السعی دریافت  کند را بیان می کنیم.

انواع نظام مزدی

نظام کارمزدی :

کارمزد عبارتست از مزدی که بابت انجام مقدار کاری مشخص و از نظر کمی قابل اندازه گیری یا شمارش باشد به ازای هر واحد کار تعین و پرداخت می شود.

در بعضی از کارگاهها ،کار به صورت گروهی انجام میگردد تا محصولی تولید گردد. بنابراین در نظام کارمزد گروهی و جمعی باید علاوه بر شغل هر یک از کارگران سهم هر یک در میزان فعالیت و کارمزد متعلقه از قبل مشخص گردد و موضوع مود قبول کارگران باشد.

بعنوان مثال کارگرانی که در یک مجموعه یک نوع قطعه تولید می کنند که حاصل پردازش سه نفر است (جوشکار ، نقاش ، مونتاژکار )  و در نهایت تبدیل به یک قطعه کامل گردد، کارفرما در قبال ارایه هر قطعه توسط کارگران به انها مزد پرداخت می کند و در هنگام پرداخت ممکن است مبالغ بین کارگران متفاوت باشد که این با توافق کارگران بدلیل زمانبر و یا تخصصی بودن و یا سخت تر بودن کار ممکن است باشد.

نظام مزد ساعتی:

مزد ساعتی، مزدی است که بابت ساعاتی که وقت کارگر در اختیار کارفرماست محاسبه و پرداخت می شود. در نظام مزد ساعتی ، کارفرما مکلف است علاوه بر مزد ثابت ، مزایای رفاهی از قبیل حق مسکن ، حق خواروبار وکمک عایله مندی را به نسبت ساعات کار محاسبه و به کارگر پرداخت نماید.

اکثر کارگران و کارمندانی که بصورت اداری به کار گمارده می شوند بر مبنای این نظام محاسبه میگردند، یعنی در قبال قراردادن نیرو و تخصص خود در مدت ساعت معین به کارفرما حقوق و یا حق السعی دریافت می کنند.و کارگر مکلف نیست مقدار تولید معین شده ای را تولید نماید.

نظام کارمزد ساعتی:

نظام کارمزد ساعتی ترکیبی از نظام مزدی و ساعتی هست. در نظام کارمزد ساعتی ،مزدی است که در مقابل انجام کار مشخص در زمان مشخص پرداخت می شود . در قرارداد کارمزد ساعتی باید میزان و مقدار کار متناسب با زمان مشخص باشد و همه مزایایی که به نظام ساعتی تعلق میگیرد به نظام کارمزد ساعتی هم تعلق خواهد گرفت.

• چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد مزد ساعتی گویند.

• چنانچه مزد بر اساس میزان محصول تولید شده و یا کار انجام شده باشد کارمزد می نامیم.

بعضی از کارفرمایان ممکن است تصور کنند که به کارگران مزد ساعتی مزایای رفاهی تعلق نمگیرد ولی اینگونه نیست و طبق قانون باید به نسبت کارکردی که کارگران دارند باید اقلام رفاهی (حق مسکن ، حق خوارو بار و مسکن و… ) نیز پرداخت گردد.

نحوه تعیین حقوق و دستمزدنحوه تعین حقوق و دستمزد

طبق ماده 41 قانون کار، شورای عالی کار همه ساله موظف است میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور و یا صنایع مختلف بر اساس معیارهای درصد تورم اعلامی بانک مرکزی، حداقل مزدی که می تواند زندگی یک خانواده با تعداد متوسط که توسط مراجع رسمی اعلام می شود را تامین کند را محاسبه و اعلام کند.

کلیه کارفرمایان موظف هستند در ازای انجام کار در ساعات تعین شده قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعین شده جدید پرداخت ننمایند و در صورت تخلف ضامن پرداخت مابه التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می باشند.

پرداخت هایی که به صورت غیر نقدی توسط کارفرما صورت می گیرد ، اضافه بر حداقل مزد می باشد. چنانچه با توافق طرفین قسمتی از مزد غیر نقدی پرداخت شود باید ارزش نقدی اینگونه پرداخت ها منصفانه و معقول باشد.

در ضمن کارگران کارمزدی برای روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی ، مستحق دریافت مزد را دارند و ماخذ محاسبه آن میانگین کارمزد آنها در روزهای کارکرد آخرین ماه کار آنهاست و مبلغ پرداختی نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.

زمان های پرداخت حقوق

مزد کارگران بر اساس توافق طرفین و عرف کارگاه ممکن است روزانه، هفتگی، پانزده روز یکبار و ماهیانه پرداخت گردد. بنابراین کارفرما موظف است در فواصل زمانی منظم و مرتب حقوق کارگران را پرداخت نماید و به توافق و عرف کارگاه پایبند باشد.

اگر حق السعی به صورت ماهیانه پرداخت گردد، مزد حقوق نیز گفته می شود و ماههایی که 29 روز یا 31 روزه هستند ، مزد نیز بر اساس 29 و 31 روز محاسبه و پرداخت می گردد.

مزایای مستعمر و غیر مستعمر

کارفرمایان در بعضی از مواقع برای ترمیم مزد و یا برحسب ماهیت شغل و محیط کار مبلغی را با عناوین مزایای سختی کار، سرپرستی ، فوق العاده شغل و غیره در هر ماه به کارگر پرداخت میکنند که به این مزایا ، مزایای ثابت یا مستعمر گفته می شود.

چنانچه مزایایی در بعضی از مواقع پرداخت گردد و جزء مزایای انگیزشی و رفاهی باشد و یا کمک هزینه مسکن ، بن خواروبار و عایله مندی و پاداش تولید یا سود سالانه جزء مزد ثابت و یا مزد مبنا محسوب نمی شود.

کارفرما موظف است مزد و مزایای کارگرانی که به صورت پاره وقت و یا کمتر از ساعات قانونی به کار اشتغال دارند به نسبت ساعات کار انجام شده ، محاسبه و پرداخت نماید.

در این مقاله یاد گرفتیم انواع نظام مزدی چیست و تفاوت های بین انهاچیست و همچنین  قوانین مرتبط با نظام های مزدی و مواردی که کارفرمایان موظف هستند در قبال کارگران انجام دهند را متوجه شدیم